Người xưa có câu: “Bất tham tam canh sắc, bất luyến nhất canh thực, bất động ngũ canh khí”, có nghĩa là gì?
Dân gian lưu truyền một câu nói là “Bất tham tam canh sắc, bất luyến nhất canh thực, bất động ngũ canh khí”. Không biết bạn đã từng nghe qua câu nói này chưa?
Bất tham tam canh sắc
Người xưa rất chú trọng đến việc dưỡng sinh. Ở nông thôn, người già thường dùng câu: “Bất tham tam canh sắc, bất luyến nhất canh thực, bất động ngũ canh khí”, có nghĩa là: “Không tham dục vào canh ba, không ám ảnh với đồ ăn vào canh một và không nổi giận vào canh năm” để cảnh báo giới trẻ.
Cách tính thời gian của người xưa rất khác so với thời hiện đại. Người cổ đại tính thời gian dựa vào 12 giờ trong một ngày, và một canh giờ là 2 tiếng đồng hồ. Ví dụ, chúng ta thường nói câu “nửa đêm canh ba” tức đề cập đến hai giờ ngắn ngủi từ 11 giờ đêm đến 1 giờ sáng ngày hôm sau.
Dựa theo Trung y, hai tiếng này rất quan trọng đối với cơ thể con người, chúng thuộc một loại trạng thái giao thông luân chuyển và hòa hợp Âm Dương, điều này cũng rất quan trọng trong quan niệm cổ xưa về dưỡng sinh.
Vì vậy, “bất tham tam canh sắc” thực chất không phải chỉ là không nên thức khuya để ham muốn chuyện hôn nhân hay những trò giải trí khác mà là lời khuyên nên đi ngủ sớm. Nếu không, nó không chỉ ảnh hưởng đến giấc ngủ mà còn khiến bạn thường phải dậy rất muộn vào ngày hôm sau để làm việc, tinh thần không tốt và không còn sức lực để làm việc. Vì vậy, mọi người nên đi ngủ trước 11 giờ tối để các cơ quan nội tạng có thời gian tự điều hòa, hơn nữa, theo y học cổ truyền, giai đoạn này cũng là thời điểm giải độc của gan. Nếu bạn thức khuya vì bất cứ lý do gì, theo thời gian, tự nhiên sẽ gây ra những tổn thương không thể khắc phục cho cơ thể.
Theo lý luận khoa học hiện nay, thời điểm thải độc cao nhất trong cơ thể con người là từ 23h đến 1h sáng, chỉ có đạt được giấc ngủ ngon thì quá trình thải độc mới diễn ra suôn sẻ. Làm những việc mệt nhọc vào thời điểm này sẽ rất có hại cho cơ thể. Không thể không nói rằng, lời nói của cổ nhân thực sự rất có đạo lý.
Bất luyến nhất canh thực
Canh một trong câu “bất luyến nhất canh thực”, là chỉ khoảng thời gian từ 7 giờ tối đến 9 giờ tối, vì vậy “bất luyến nhất canh thực” có nghĩa là không ăn cái gì nữa sau 7 giờ tối.
Đây cũng là từ góc độ của Trung y, suy cho cùng, các cơ quan nội tạng của con người cũng có thời gian làm việc riêng, nếu ăn quá nhiều vào ban đêm sẽ dễ dàng làm tăng khối lượng công việc cho dạ dày và hệ tiêu hóa, theo thời gian, sẽ khó có thể tiêu hóa chất béo, cholesterol,… không chỉ dẫn đến béo phì mà còn dễ gây ra nhiều bệnh khác nhau.
Bất động ngũ canh khí
Có câu nói rằng: “Tam canh đăng hỏa ngũ canh kê; Chính thị nam nhi độc thư thì”, có nghĩa là: “Canh ba dậy thắp đèn, canh năm gà mới gáy; Chính là lúc nam nhi lập chí học hành”.
Từ 3 giờ đến 5 giờ sáng (giờ Dần) là thời gian phổi làm việc mạnh nhất. Phổi có nhiệm vụ phân phối khí huyết cho toàn cơ thể, giúp cho con người trông hồng hào và tràn đầy năng lượng vào buổi sáng. Đối với những người bị bênh phổi, thời gian này là lúc nuôi dưỡng phổi tốt nhất, do đó cần đảm bảo giấc ngủ trong yên tĩnh. Nếu thường xuyên không ngủ trong thời gian này, chúng ta sẽ có thể mắc phải tình trạng suy phổi.
Vì vậy, người xưa quả thực có lý khi nói “nóng giận có hại cho cơ thể”. Sẽ tốt nhất nếu bạn có thể vận động tay và chân trên giường, vận động cơ bắp và xương, đánh thức các bộ phận cơ thể sau khi thức dậy vào “canh năm”, rồi sau đó mới từ từ ngồi dậy, rời giường và bắt đầu một ngày mới với tâm trạng vui vẻ.
Bạn có nghĩ câu nói: “Bất tham tam canh sắc, bất luyến nhất canh thực, bất động ngũ canh khí”, có đạo lý không?
Kỳ Mai biên dịch
Trương Vân Phong – secretchina